Tips voor een groeimindset

Het belang van mindset uit de theorie van Professor Carol Dweck is al een tijdje bekend in het onderwijsveld en bij opvoeders. Het idee dat hoe je denkt over intelligentie en het besef dat inspanningen leveren een verschil kan maken in (schools) presteren werd door haar opgedeeld in twee verschillende mindsets, namelijk vaste mindset (fixed) en een groeimindset (growth). Tips voor een groeimindset kunnen helpend zijn voor ouders en leraren.

Soms belanden kinderen al heel jong in een vaste mindset. Ze willen dan geen inspanning leveren en weigeren moeite te doen. Moeilijke dingen gaan ze uit de weg.
En net moeilijke dingen doen, helpt je om zelfvertrouwen te krijgen en om beter in iets te worden.

Hoe zie je een vaste mindset bij een kind?

Kinderen die faalangstig lijken en liever de dingen doen die ze al kunnen, dan dat ze nieuwe dingen gaan proberen, kunnen last hebben van zo een vaste mindset.
Een kind kan ook heel vast zitten in het schoolse onderdeel, maar in de hobby ’s wel heel erg groeigericht zijn.

Vaak kunnen kleine woorden in een zin al heel wat vertellen over de mindset van een kind. Ook de manier van vragen stellen kan een goede indicator zijn:

Ik kan dat niet! (Fixed)
Ik kan dat nog niet! (Growth)
Ik ben daar niet goed in. (Fixed)
Wat kan ik doen om er beter in te worden? (Growth)
Ik ben gewoon slecht in wiskunde. (Fixed).

Een kind met een vaste mindset voelt zich vaak ook aangevallen door feedback die je geeft. Terwijl feedback natuurlijk nooit als persoonlijke aanval bedoeld is, maar een poging van een ouder/leraar om te vertellen hoe een kind kan leren, hoe het ergens beter in kan worden, wat het nog kan proberen om tot een (meer efficiënte) oplossing te komen.
Kinderen met eerder een groeimindset blijven proberen, geven niet snel op en zijn vaker gemotiveerd. Als kinderen een vaste mindset hebben geven ze wel sneller op, gaan ze uitdagingen uit de weg en kunnen ze ook faalangstig zijn. Zo zie je dat het hebben van een groeimindset voor elke kind (en elke volwassene) een mooie zaak is.

Tips om een groeimindset ontwikkelen

1) Belang van rolmodellen

Ouderlijke antecedenten spelen een rol in ontwikkelen van een vaste mindset. Wees daarom bewust van je eigen invloed op faalangstig gedrag van kinderen in jouw omgeving. Ook leraren hebben invloed op de ontwikkeling van een eerder groeigerichte of eerder een vaste mindset. Hoe staan volwassenen tegenover fouten maken? Hoe hoog leggen ze de lat voor zichzelf? Kunnen ze emoties reguleren als ze zelf iets mis doen? Kinderen leren van wat ze zien rondom zich. De rolmodellen zijn ontzettend belangrijk.

2) De taal rondom fouten

Leg al vanaf het begin, als kinderen starten met spelen, nadruk op het feit dat fouten maken mag en dat net die fouten ervoor zorgen dat je gaat leren en dat je beter in iets wordt.
De score op een toets is op zichzelf niet zo belangrijk, wel dat je gaat kijken naar welke fouten je gemaakt hebt en dan gaat nadenken hoe je dat soort fouten kan voorkomen in de toekomst. Dan ben je aan het leren van die fouten.

Leraren krijgen door fouten inzicht in wat kinderen nog niet kunnen en waar ze nog moeten ondersteunen. Ook die boodschap moet duidelijk zijn.

3) Procesgerichte feedback

Leg nadruk op het proces en minder op het resultaat dat kinderen behalen. Uiteraard kan er ook feed back op het resultaat en het product komen, maar zorg ervoor dat dit geen persoonlijk gerichte feedback is zoals: “Wauw, wat ben jij toch slim.”
Benoem eerder wat je hebt gezien: “Ik zie dat je hier lang aan bezig bent geweest. Wat goed dat je zo hebt doorgezet.”
Of: “Het is een heel mooi resultaat, maar ik had de indruk dat je er wel snel doorheen ging. Was dit misschien te makkelijke voor jou?”

Om te oefenen met het geven van procesgerichte en groeigerichte feedback en om te oefenen met metacognitieve vaardigheden (Wat liep er goed? Wat liep er minder? Hoe komt dit? Wat kan ik de volgende keer anders doen) ontwikkelde we ook een kaarten set voor ouders om te oefenen met die groeigerichte mindset. Het doosje kan zeker ook in de klas worden ingezet.

(Ter info – Dit was vroeger een gratis printable, maar nu hebben we de set uitgebreid en laten drukken als kaartenset).

Hou de groeimindset in het oog

Let op je kinderen (thuis of in de klas), want een groeimindset is echt helpend om tot leren te komen en te blijven groeien. En dat is voor elke persoon zo, niet alleen voor kinderen! Let ook gewoon op jezelf! Want als je zelf vaak een vaste minset toont, kan dat je soms ook belemmeren. Er bewust mee omgaan is een belangrijk iets.

Mindset-flow

Natuurlijk ben je nooit ‘altijd vast’ of ‘altijd in groeimindset’. Je wisselt ook naar gelang de activiteiten die je doet. Iedereen zit op een continuüm. Dit noemen we ook de Mindsetflow. Platform mindset heeft daar een hele mooie gratis poster voor beschikbaar.

“There is no person more fixed than the one who claims to always have a growth mindset.” Carol Dweck

Wat zegt de wetenschap op dit moment?

Er kwam al wel wat kritiek op de theorie van Dweck. Die kritiek kwam trouwens ook van de professor zelf. Bij meta-analyses kwamen wel positieve effecten naar boven, maar die waren eerder klein. Als kinderen al een vrij groeigerichte mindset hadden, zal er ook niet veel extra effect zijn van een interventie, maar het kan wel zijn dat een kind dat een zeer vaste mindset had, wel heel wat positief effect kan ondervinden. Een interessant artikel over de onderwijspraktijk en de mindsettheorie kan je hier vinden.

Mindset oefenen met solitaire denkspellen

Kinderen die op een bepaald moment in een vaste mindset zitten, laten dat ook wel eens zien in solitaire denkspellen zoals smartgames of andere merken uiteraard.

oefening:

Leg de spelregels van het denkspel uit
Vraag het kind om te kijken aan de verschillende levels van het spel
Leg uit dat we op zoek gaan naar de leer zone of de zone van naaste ontwikkeling. Dat kan eventueel met de gratis zonekaart die je hier kan downloaden.
Laat het kind het gekozen level spelen en bekijk in welke zone het terecht komt.
Groene zone? Dan moet je misschien nog enkele levels overslaan.
Leerzone? Super, dan ga je gewoon naar het volgende level.
Paniekzone? Dan helpen we het kind eerst tot rust komen en gaan dan bekijken of het echt de paniekzone was. Misschien zit het kind eerder in de leerzone, maar voelt het paniek.

Kinderen die een heel vaste mindset zitten gaan soms ook het spel aan de kant willen duwen vanaf het moment dat het moeilijker wordt. ‘Ik vind dit geen leuk spel.’ of ‘Ik wil nu een ander spel spelen.’ zijn dan uitspraken die je wel eens hoort.
Zet dan door en geef aan dat ze kunnen stoppen van zodra ze het huidige level hebben afgewerkt.
Soms zie je ook dat kinderen opzettelijk onmiddellijk het hoogste level gaan kiezen. Dat is “veilig spelen”. Want als het moeilijkste level fout loopt, dan kan je zeggen dat het komt omdat dit het moeilijkste level was. Dan ligt het niet aan jezelf.

Spellen spelen is dus een zeer mooie manier om aan een groeigerichte mindset te werken.

Boekentips

Voor kinderen maakte ik al een mooie lijst van boekentips rond mindset. Voor volwassenen is natuurlijk het boek van Dweck een aanrader.
Voor leraren kan ik de “ready to use resources” aanraden, al is deze wel in het Engels:

Als je op zoek bent naar een goed theoretisch boek, met praktische voorbeelden en handvaten, dan kan ik het boek “Naar een groeigerichte leermentaliteit” van Sandra van Aalderen aanraden. Mijn recensie kan je hier lezen.